Moda, moda, moda... Nedir bu moda dediğimiz? Erkeler de, bayanlar da -ki günümüzde bayanların vageçilmezlerindendir- moda ile ilgilenir. Her nekadar bayanlara göre erkeler daha az ilgileniyor gibi görünsede aslında erkeklerde moda ile ilgilidir. Ama günümüzde moda deyince aklımıza ilk gelen bayan olur. Çünkü etrafımızdaki tüm giyisi mağazaları nerdeyse sadece bayanlara çalışıyor gibidir. Bugün hangi çarşıya giderseniz gidin, hangi mağazaya girerseniz girin kadınlar için üretilen ürünlerin erkeklerinkinden daha fazla olduğunu görebilirsiniz.
Tahmin ediyoruz ki bir çok insan moda kelimesini kullanırken içten içe bu kelimenin anlamca kullandığından faklı kullanımları olduğunu düşünmüştür. Evet! Moda bilinen anlamıyla sadece, "dönemin popüler giyim tercihleri" anlamına gelmez. Akıllardaki bu belirsizliği gidermek, meraklısına modayı tanımlamak ve internetteki moda kavramını yeterli derecede anatan bir kavramın olmayışının yerini doldurmak amacaıyla size modayı anlatmak, modadan bahsetmek ve modayı tanımlamak istedik.
Moda genel kullanımıyla insanların, içinde bulunan belirli bir zaman periyodundaki, daha çok giyim ile ilgili tercihlerine referans eden populeritesi yükselen genel giyim tarzına verilen isimdir. Moda genel olarak popüler giyim tarzına işaret etse de, günümüzde bazı bölgelerde, sosyetenin veya ünlülerin kıyafet tercihlerini işaret ediyor gibi görünmektedir. Aslen, moda bir çok alandaki değişen, yükselen tercih eğilimlerine referans eder. Moda kelimesinin anlamca popüler giyim tarzını karşılayor olmasının bugünkü nedeni giyim endüstrisinin bu alandaki her türlü yatırımından kaynaklanmaktadır. Bu kullanım özelliği sadece ülkemizde yaygın olmayıp, aynı zamanda bir çok kültürde de moda toplumdaki giyim tercihleri anlamıyla kullanılmaktadır.
Popüler giyim tarzını, ya da endüstriyel giyisi üretimlerinin kullanımından başka moda, sanat tiyatro, müzik edebiyat, yemek ve mimarlık gibi bir çok alanı içine alır.
İsterseniz moda'nın sözlük anlamına bir bakalım:
Moda: "Bir toplumda bir zaman dilimi içerisinde öne çıkan giyim tarzlarını ifade etmekle birlikte, sadece giyim değil genel davranışlar, sanat, mimari, edebiyat ve yemek gibi bir çok konuyu da içine alan ve bir süre etkin olan toplumsal bir beğeniyi de anlatmak için kullanılmaktadır.
"
Moda kelimesi TDK'nın sözlüklerinde bir kaç şekilde ifade edilmektedir. Bunlardan biri şu şekildedir: “Değişiklik gereksinimi veya süslenme özentisiyle toplum yaşamına giren geçici yenilik. ” Diğer bir tanım ise şu şekildedir: "Belirli bir süre etkin olan toplumsal beğeni, bir şeye karşı gösterilen aşırı düşkünlük." Son olarak, moda kelimesinin üçüncü sözlük anlamı "Geçici olarak yeniliğe ve toplumsal beğeniye uygun olan" şeklindedir.
Bazı diğer kaynaklar ise "Moda"yı, "Giysi, etiket, davetler ve diğerlerinin günlük alışkanlık veya stili" ve "Giyimin, davranışların vb. özellikle seçkin veya seçkin olmak için yapılanan bir toplum tarafından geleneksel kullanımı" şeklinde tanımlamaktadır.
Moda kelimesinin ne anlama geldiğini kısaca özetlemek gerekirse şu şekilde toparlanabilir: Moda, bir toplumun tüketim trendlerinin genel ifadesi, belirli bir periyod içinde etkin olan toplumsal beğenidir.
Yani moda sadece popüler giyim sektörünün tasarımları demek değildir. Bir çok şey moda olabilir. Örneğin bir toplumun eğlence anlayışının değişmesiyle gelen TV programları moda olabilir. Veya kitapları popüler olan bir yazarın bir topluma edebi roman okuma beğenisi kazandırması, belli bir zaman periyodunda o toplumun edebi romanları okuması bahsi edilen toplumun edebi romanlara karşı beğenisinin artması anlamına, dolayısıyla da o toplumda edebi roman okumak moda olmuş anlamına gelebilmektedir.
"Moda Nedir?" sorusyla başlayan mini serüvenimizin ilk ayağı olan modanın tanımı üzerine konuştuklarımız sanırım bu kadarı ile yeterli olacaktır. Tüm bu tanımlardanda anlaşılacağı üzere moda bir çoğumuzun bildiği gibi sadece giyii anlamına gelmemektedir. Tabiki de moda, tanımınından daha öte bir kavramdır. Moda sanattan endüstriye, bilimden ilime bir çok şeyin bir algılanış biçimidir. Dahası bir canlının duyularını uyaran herşey modanın içindedir. Ama moda tarihte farklı bir yerde durmuştur. Tarih kitaplarını okurken bir çoğunuz rastgelmişsinizdir; belirli bir çağa ait olan giyim stilleri o çağın modası olarak ifade edilir. Belirli bir tarihteki giyim alışkanlığı o dönemin giyim eğilimleriydi. Ancak bu eğilimler halk tarafından beğeni kazanıldığı içinmi gerçekleşmişti, yoksa dönemin hükümdarlar, impaotarları ya da kraliçelerinin dönemin eğilimlerini kendi istedikleri kalıplara sokmak istediğinden mi kaynaklanıyor du? Tarihte büyük isim yapmış sanatçılar dönemin eğilimlerini yaratmaktaydılar. Tarihin bu önemli isimleriyle beraber dönemin elit kesimi de modayı etkileyen, eğilimin şeklini belirleyen bir başka faktör olmuştur.
Moda kitlelerin eğilimleri idiyse ve toplumun öne gelenleri eğilimin şekilini belirliyebiliyorduysa o zaman moda çok önemli bir kavramdı. Evet, moda tarihteki duruşu itibariyle aslında çok güçlü bir kelime. Bir ülkenin kraliçesi ve kralının giyim tarzı o ülkenin halkınına örnek oluyordu. Büyük ressamların resimlerinden tutun da, mucitlerin buluşlarına kadar yapılanların ve kişilerın modayı saptamakta büyük bir etkisi vardı. Ama moda, günümüzde anlamca çok farklı kulanılmakta. Ama işlevsel olarak moda işini o günlerde yaptığı gibi hala yapıyor. Yani, bugünde moda toplumların eğilimlerini saptıyor.
Yazının başlarında anlamca moda kelimesinin bir toplumun tüketim trendlerinin genel ifadesi olarak kullandık. Yani toplıumun eğilimini gösteryiyor. Ama bir üstteki paragraftanda modanın saptandığını çıkardık. Yani eğilimlerin şekillendirebildiğini söylemiş olduk. Evet, moda bir eğilimi ifade ederken, aynı zamanda bir eğilimi de şekillendirebiliyor veya bir trend yaratabiliyor. Tarihte modayı üst tabaka insanlar belirlerken, bugün giyim sanayisi günümüz modasını şekillendiren en etkili etkenlerdendir ve bu giyim sanayisinin önde gelen markaları her yıl sundukları koleksiyonlarla modayı şekillendiriyorlar. Ancak insanların bu konuda tutumları değişiyor. Büyük tarz belirleyici markaların ancak kendileri beğendikleri zaman kitle pazarlama teknikleriyle satışa sunarak toplumun giyimine etkilediği dönem kısmen sona eriyor denebilir. Geçmişe göre bugün tasarımcılardan, aracılara ve moda basınana kadar bir çok itici güç karşılarında farklı bir tablo bulmuş durumda. Kitle pazarlama tekniklerinin gücü modayı geride bırakıyor. Artık insanlar yünlü kazakların moda olmasından, siyah ruganın moda olmasındansa ekonomik durumlarını öne almıış durumdalar. Yani insanların değerleri ve öncelikleri değişmiş durumda. Ülkemizin ekonomik şartları moda kelimesini arka sıralara itiyor. İnsanlar geçmişte olduğu gibi bugünde kıyafetlerine çok özen gösterirken, alışverişlerinde tercihlerini deri ayakkabıların moda olması etkenini göz önünde bulundurmak yerine şık, giyilmesi rahat, uygun fiyata kaliteli ürün seçmeye çalışıyor. Aslına bakarsanız bu da eğilimin değilmi dir? Evet, bu da toplumun değişen bir eğilimidir.
İnsanlar ne istediklerinin artık daha çok farkındalar. Modayı bir yarış haline getirmektense şık görünmenin bir aracı olarak kullanmak istiyorlar. Aslına bakarsanız insanların şık giyinme arzuları da bir öncelik olmaktan çıkmış durumda. Tabiki bunun birden çok sebebi var: en başta ekonomi en temel sebeplerden biri. Modaya bir sanat gözüyle baktığınız zaman eblette ekonumi ile çok fazla ilişki kurmak mümkün değil. Ama aynı zamanda bir tekstil ürünü olan giyisiler, fiyatlarıyla, kalitesiyle ve bir çok faktörle beraber günlük hayatımızın öneli bir parçası. Bu bağlamda ekonomi ile moda çok bağlantılıdır.
Değişen bu değerler bugüm modacılarında moda dünyasına farklı bir yaklaşım getrimelerin ve daha farklı düşünmelerini gerektirdi. Ancak moda tasarımcıları bu duruma çözüm üretmekte geç kalmadı. Günümüz moda anlayışı insanlara yeni ürünleri dayatmak yerine, onlar için tercih etmek isteyecekleri imajlar yaratmak üzerine kurululmakta. Modayı parça parça sunmak, yeni dayatmak, değişen ekonomi ve benzeri bir çok neden insanlarda bir gerilim duygusu oluşturunca modacılar imaj kavramını geliştirdi. Moda dünyasında bir yenilik oluşturan imaj kavramı insanları sokak sokak gezmekten kurtarmış durumumda denebilir. Artık moda da konu yeni ürün değil, yeni imaj. Koleksiyonlara ve defilelere dikkat ettiyseniz hepsi genelde bir tema üzerine kuruluyor. Bu doğadan alınmış bir görüntü, bir hayvanın sosyal hayatı, çiçeklerin dünyası, okyanusun derinlikleri, vahşi batı vs. gibi herhangi bir tema olabiliyor. Tasarımları yeni giyişi, yeni ayakkabı, yeni şapka veya yeni moda diyerek satmak yerine insanlara sevebilecekleri imajlar sunuyorlar. Bu da hem insanlarda güven duyugusu oluşturuyor, hem de satışları arttırıyor.
Olaya daha geniş bir perspektiften bakmak gerekirse, moda tasarımcılarının, ve markalarının çok bilinçli adımlar attığını görmek mümkün. Onlar size artık sadece ürün sunmuyor, tamamıyla içine girebileceğiniz bir dünya sunuyorlar. Beatles grubunu bilmiyeniniz sanırım yoktur. Beatles ve müzik temasını ele aldığını varsaydığımız bir modacı veya bir marka tasarımlarını oluştururken sadece kıyafetlerle kalmıyor, akseasuardan çevre koşullarına kadar ele aldıkları yaşatacak tüm unsurları yaratıyor ve insanlara bu şekilde sunuyorlar. Eğer Beatles'ı seviyorsanız sadece bu temadaki beatles tsarımlı kıyafetleri almakla kalmıyor, nerdeyse onlar gibi yaşarcasına Beatles eşyaları alıyor onlar gibi aksesuarlar kullanıyor ve hatta Beatles grubunun üyeleri gibi kestiriyorsunuz saçınızı.
Modada imaj kavramının zorunluluktan nı çıktı, yoksa bir yenilik için miydi bilemiyoruz. Tahminlerimiz bir değişiklik gerektiğinden çıktığı yönünde. Ama şu bir gerçek ki, moda sektöründeki bu küçük formül ve değişiklik sektörü eniden diriltti ve hatta onu büyük bir dev yaptı.
Moda artık insanların ihtiyaçlarına cevap verecek üretimler sunmaya başladı. Bunu yaparkende giyisilerdeki rahatlık, şıklık, fiyat uygunluğu arayışımızı ve hatta imaj oluşturma arzumuzu dahi düşünerek hareket ediyor. Moda tasarımcılarının veya markalarının önde gelen isimlerinin üretimlerine dikkat ederseniz nasıl stratejik bir yaklaşım içinde olduklarını görebilirsiniz. Kişinin kendisini rahat hissedebileceği bir imaja uygun olmak istediklerini bilen tasarımcılar yeni koleksiyonlarını buna göre hazırlıyorlar. Bu yeni strateji insanların modaya uygun olmasını garanti etmenin onların sadece modayı takip etmesi ile değil, seçtikleri giyisilerde rahatlık duygusunu hissetmeleri ve kendilerine ait bir imaja sahip olduklarını hissetmeleriyle olacağını biliyor.
Imaj oluşturmak diyoruz. Peki bu iş sadece bir temayı seçmekle oluyor mu? Elbette hayır. Kıyafetler için imaj oluşturmak -ki asıl hedefiniz nu imajda insanların kendisini bulması -meşakatli bir iş. Adeta bir ordunun çalıştığını söyleyebiliriz. Düşününki, makyözlerden, kuaförlere, promosyon ekibinden, pazar araştırmasına, fotoğrafçılardan sanat yönetmenlerine kadar bir çok meslek grubundan profesyoneller imaj çalışmasına katkıda bulunuyor. Uman bir kadronun oluşturduğu imajlar insanların gereksinimlerinden taleplerine bir çok etkenden göz önüne alınarak tasarlanıyor. İşte tüm ummalı çalışma insanların ilgisini çekmek, başka bir deyişle insanları baştan çıkarmak içindir.
Dünyada herşeyin internet aracılığı ile büyümesi gibi moda da internette oldukça yer almış durumdadır. Moda haberlerinden, firmaların moda koleksiyonlarına kadar modanın her alanındaki bilgiye ulaşabileceğimiz internet platformu tüm modaseverler için çok etkili bir kaynak olurken eminiz ki bugün moda dünyasının liderleride interneti etkin bir biçimde işi için kullanmaktadır. Biz de www.modapedia.com olarak bu platformun önemli bir parçası olmayı amaçlıyor ve çalışıyoruz. Neyin moda olduğunu belirlemekte bir faktör, modayı da takip etmekte bir önemli bir araç olmak bizi mutlu ediyor.
Moda nedir? Sorumuz buydu. Sanırım bu yazımızla bu soruya kısmen cevap vermiş oluyoruz. Elbetteki modayı açıklamak için bir yazı yetmez. Belki bir kitap yazmak gerekir. Ama eminiz ki moda üzerine yazdığımız bu yazı , başlarda da bahsettiğimiz, sizlerin aklınızdaki moda ile ilgili soruları gidermiştir. Biz bu yazıyı burada noktalarken sizlerin de moda ile ilgili düşüncelerinizi bizimle paylaşmanızı istiyoruz.
Arada bir böyle moda haftalarından olsun, sokaklardan olsun güzel sokak stillerine bakmak bana çok iyi geliyor. Hepsi birbirinden güzel stillerin bir arada olduğu yerler ise hep Paris moda haftaları. Geçtiğimiz hafta Paris’te Couture Moda Haftası vardı ve işte bunlar da Tommy Ton’un objektifinden Paris Couture Moda Haftası stilleri. Bir nevi göz banyosu.
Renk renk, desen desen elbiseler, desenlerin birbiriyle dansı, sonra 60′lar esintisi, saçlarda eşarplar, cat-eye(kedi gözü) güneş gözlükleri ve leopar en çok gözüme çarpanlar!
İçlerinde rengarenk eğlenceli elbisesi ile Ece Sükan da var :)
Ve tabii ki dört bir yanda binlerce tapılası güzellikte ayakkabılar!..
Kayıtlar
